ਡੇਅਰੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ ਮੋਟਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ, ਮੱਝ ਦੀ ਇਹ ਨਸਲ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਲੋਮਾਲ

ਪਿੰਡਾਂ `ਚ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਮਾਈ ਦਾ ਸਾਧਣ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਮੱਝਾਂ ਪਾਲਣ ਵੱਲ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਅੱਸੀ ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮਿੰਗ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੱਝ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਨਸਲ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਡੇਅਰੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਲੋਮਾਲ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਮੱਝ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ ਹੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੈ।

Dairy Farming: ਡੇਅਰੀ ਧੰਦੇ ਵਿੱਚ ਮੱਝਾਂ ਦਾ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਹੋ ਰਹੇ ਮੁਨਾਫੇ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੁਣ ਇਸ ਧੰਦੇ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੱਕ ਫੈਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਧੰਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮਿੰਗ ਦੇ ਧੰਦੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਕਈ ਸਕੀਮਾਂ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੱਝਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਹਨ, ਪਰ ਮੱਝਾਂ ਦੀ ਨਸਲ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੁੱਧ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਨਸਲ ਨਾਗਪੁਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਬੰਪਰ ਦੁੱਧ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਨਾਗਪੁਰੀ ਮੱਝ ਦੀ ਨਸਲ
ਨਾਗਪੁਰੀ ਮੱਝ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਤੇ ਨਾਗਪੁਰ ਤੋਂ ਸਬੰਧਤ ਤਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਨਸਲ ਨੂੰ ਇਲੀਚਪੁਰੀ ਜਾਂ ਬਰਾਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਝਾਂ ਦੀ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਸਲ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਨਾਗਪੁਰ, ਅਕੋਲਾ ਅਤੇ ਅਮਰਾਵਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਰ ਮੱਝ ਭਾਰੀ ਕੰਮ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

700 ਤੋਂ 1200 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ
ਜੇਕਰ ਅੰਕੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਨਾਗਪੁਰੀ ਮੱਝ ਔਸਤਨ 700 ਤੋਂ 1200 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਇਹ ਘੱਟ ਉਤਪਾਦਨ ਹੈ। ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਦੁਧਾਰੂ ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਬੰਪਰ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁੱਧ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੁੱਧ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਨਾਗਪੁਰੀ ਮੱਝ ਦੇ ਦੁੱਧ ‘ਚ 7.7 ਫੀਸਦੀ ਫੈਟ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂਕਿ ਗਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ 3-4 ਫ਼ੀਸਦੀ ਫੈਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਿਹਤਰ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ, ਨਾਗਪੁਰੀ ਮੱਝਾਂ ਨੂੰ ਪਰਾਗ ਅਤੇ ਭੁੱਕੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮੱਕੀ, ਸੋਇਆਬੀਨ, ਮੂੰਗਫਲੀ, ਗੰਨੇ ਦੇ ਬਗਸੇ, ਜਵੀ, ਸ਼ਲਗਮ ਅਤੇ ਕਸਾਵਾ ਖੁਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਨਾਗਪੁਰੀ ਮੱਝ ਦੇ ਸਿੰਗ
ਨਾਗਪੁਰੀ ਮੱਝ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ‘ਚ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿੰਗ ਤਲਵਾਰਾਂ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨਾਗਪੁਰੀ ਮੱਝ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮੱਝਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਦੀ ਗਰਦਨ ਬਹੁਤ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਪਿੰਡਾਂ `ਚ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਮਾਈ ਦਾ ਸਾਧਣ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਮੱਝਾਂ ਪਾਲਣ ਵੱਲ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ …